Słowo propolis pochodzi z języka greckiego i oznacza „pro-przed” i „polis-miasto” czyli przedmieście. Inne używane nazwy to kit pszczeli lub dziki miód.
Propolis jest mieszaniną wydzielin gruczołów pszczelich oraz substancji żywicznych zebranych z pąków i młodych pędów drzew takich jak: świerk, topola, brzoza, kasztanowiec oraz innych drzew i roślin zielonych. Prawdopodobnie propolis był użyty po raz pierwszy przez starożytnych Persów do opatrywania i odkażania ran pooperacyjnych. Egipcjanie natomiast używali propolisu do mumifikowania ciała człowieka. Pszczoły wykorzystują go do uszczelniania gniazda oraz wypełnienia małych kilkumilimetrowych przestrzeni w ulu.
Skład propolisu nie jest ustalony ponieważ silnie zależy od warunków środowiskowych i dostępnych dla pszczół źródeł roślinnych. Ważny jest więc wybór pszczelarza do którego mamy zaufanie i wiemy, że pracuje w czystym otoczeniu i środowisku stwarzając możliwie najlepsze warunki pracy pszczół. Właściwy sposób pozyskiwania materiał do wyrobu produktów z kitem pszczelim wpływa na jakość otrzymanych preparatów. Kupując produkty wytworzone przez pszczoły z roślin rosnących w twoim otoczeniu nabywasz dodatkowej odporności alergicznej na pylenie tych rośliny.
Skład propolisu może zmieniać się bardzo dynamicznie w ciągu roku oraz zależeć od wielkości roju i jego stanu. W kicie pszczelim znajduje się:
- około 50% nieprzetworzonej żywicy roślinnej
- około 30% przetworzonej żywicy roślinnej i mieszaniny wydzielin gruczołów pszczelich
- około 10% związków węglowodorowych m.in. związki kwasowe, związki estrowe oraz olejki eteryczne
- około 5% nieprzetworzonych pyłków kwiatowych,
- około 5% sumarycznie, woda, białka, enzymy, inne związki biologicznie aktywne (np. hamujące wzrost roztoczy)
Obecnie znanych jest ponad 300 składników propolisu. Należą do nich związki fenolowe, flawonoidy, terpeny, substancje lipidowe, biopierwiastki i inne składniki.
Związki fenolowe stanowią największą grupę składników propolisu. W zagęszczonym wyciągu ich średnia zawartość wynosi 78%. Należą tu głównie kwasy fenolowe, flawonoidy oraz estry aromatyczne. W grupie kwasów fenolowych wymienia się kwas cynamonowy, kwas kawowy i ferulowy. Do najważniejszych flawonoidów należą: chryzyna, tektochryzyna, galangina, pinocembryna, pinobanksyna, apigenina i kemferol. Warto także wymienić kwas benzoesowy oraz liczne estry aromatyczne, w tym kofeinian fenylu i ferulan benzylu.
Terpeny występują w propolisie w niewielkich ilościach. Ich średnia zawartość w zagęszczonym wyciągu wynosi 0,8%. Substancje lipidowe, w tym kwasy tłuszczowe i ich estry oraz węglowodory i sterole, stanowią średnio 10,8%.
Dotychczas stwierdzono w propolisie występowanie 30 biopierwiastków. Ich zawartość w zagęszczonym wyciągu wynosi średnio 0,8%. W największej ilości występuje wapń, mangan, cynk, miedź, żelazo, krzem i glin. W skład propolisu wchodzą także w niewielkiej ilości witaminy, białka, enzymy, wolne aminokwasy i węglowodany.